Жпаны зге оздырушылар-ына араанда, туберкулез микобактериясынан адамдар кбірек айтыс болады.
Туберкулез науастарыны 75 пайызы 20-40 жас аралыындаы ебекке жарамды жастаы адамдар.
Туберкулез бактериялары адам азасына ртрлі жолдармен енеді.
Сау адам жпалы затпен тікелей жанасуы арылы, сонымен оса сйіскен кезде, тіпті ол алысан жадайда да жуы ммкін. Сондай-а, туберкулезге шалдыан жануарлар да туберкулез жпасыны кзі бола алады. Ол сіресе, мйізді ірі ара малдар арасында жиі кездеседі. Шоша, ит, тауы, ой жне жылы малы арасында жиі болады.
Адамдар жпаны, кп жадайда, малдардан ст арылы жтыра-ды. Сиыр желіні туберкулезге шалдыан жадайда, стте туберкулез бактериялары пайда болады.
Естеріізде болсын, сауылан стті шикі кйінде емес, айнатып ішкен жн.
Туберкулез жпасыны рсаіші арылы таралу трі сирек кездеседі. детте, туберкулезді арынды трімен ауыратын йелдер де дниеге дені сау баланы келе алады. Жаа туан нрестені анасынан ошаулап вакцина жргізгеннен кейін, сйкес гигиеналы жадайда стаса, сау болып сіп, келешекте салауатты мір среді.
Елбасы з Жолдауында: «Халы денсаулыы — азастанны зіні стратегиялы масаттары-на кетудегі табысыны ажырамас рамдас блігі. 2020 жыла арай ана мен бала лімін екі есе тмендетіп, жалпы лімді 30 пайыза азайтып, туберкулезбен ауруды 20 пайыза ысартуы тиіс. Бл ретте мір сруді ктілетін затыы 72 жаса дейін лаяды», — деді.
детте, туберкулезге тыныс азасы, кпе тіні жиі шырайды (80 пайыз). Сондай-а, сирек те болса туберкулезге зге де азалар (сйек жне буын, бйрек, тері, кмей, перифериялы лимфа тйіндері, жыныс мшелері, ми абышалары) шалдыады.
Кнделікті мірде туберкулез бактериясына толыымен ттеп бере алатын адам азасын табу ммкін емес. кпе туберкулезімен ауыратын науастар алашыда лсіздік пен тез шаршауды сезінсе, кейбір жадайларда ауруа шалдыан адамда бозару, тбетті тмендеуі, аыры немесе р жтел сияты белгілер байалады. Алашы кез-еде жтел болмай, тек туберкулез асына бастаанда ана жтел рши бастайды.
Аса тершедік — улануды (интоксикация) жиі кезігетін белгісі. Бастапы кезедерде, сіресе, тнгі жне таертегі мезеттерде басты жне кеудені терлеуіне шаымданады. Аса тершедік кпе абынуы (пневмония) жне туберкулезді ауыр трлерінде кездеседі.
ан ткіру кп жадайларда к-пені инфильтратты, талшыты –тесікті (фиброзды-кавернозды) туберкулезінде байалады.
Ауру барысында ан ткіру тотаанмен, науас бірнеше кн бойы кгірт тсті ойылтпаларды аырып жреді. Науастарды кбі аталан белгілерге аса мн бермей, дер кезінде дрігерге крінбестен жре береді. Естеріізде болсын, ауру, тбетті тмендеуі, аырыты немесе аырысыз жтел, дене ызуыны ктерілуі, тнгі уаытта терлеу, тез шаршау, кеуде уысыны ауырсынуы, ан ткіру сынды белгілер туберкулезді басты жне е алашы белгілері екендігін немі естен шыармааны абзал.
Жтелмен оса жоарыда аталан белгілерді тым болмаанда екеуі крініс бергенде, жедел трде дрігерге аралып, толы тексеріс-тен теді.
Адам жасы таматануы керек. Науас жандар арасында «ит пен борсы майын ішсем, лан-таза сауыамын» деген ате ым бар. рт ауруыны негізгі емі — арнайы препараттар. Сосын шбат пен ымыз кмек бере алады. Бгінгі кні 440 науас осында стационарлы ем абылдайды. Диспансер йден атынайтын 200 адама ызмет крсетеді, рі 200 балаа арналан «Чайка» шипажайында, 100 орынды урайлы мектеп–интернатында балалар ем алады. Ал ересектерге арналан «Бершгір» шипажайы 60 адамды ДОТС стратегиялы бадарламасы негізінде емдейді. Осында 60 бала емделіп жатыр. Малімдер келіп саба ткізеді. Керекті рал-жабдытар толыымен бар.
Облыс бойынша алаш рет биопсия алу арылы плевритті диагностикалау мен емдеуде торакоэндовидеохирургиялы дісті енгіздік. Осы арылы трлі ауруларды анытауа ол жеткіземіз. Осында жмыс жасайтын хирург мамандар республикадан тыс азан, Ресей алаларында білімдерін жетілдіріп айтты. Биыл оу бітірген 3 жас маман жмыса алынды. Диспансерді кейбір блмелерін крделі жндеуден ткізіп, ажетті рал-жабдытар, тоазытыштар, 20 компьютер сатып алынды. аланы шеткі жаынан жаа диспансер бой ктеріп келеді. Жаын кндері пайдалануа берілетін болады.
